Định vị xiếc Việt trên trường quốc tế

Không chỉ phục vụ công chúng trong nước, xiếc Việt gần đây đã liên tiếp đến với xứ người, để lại ấn tượng với khán giả quốc tế.

mặc dầu đứng trước nhiều khó khăn, thử thách trong thời buổi văn hóa tiêu khiển bùng nổ, tuy nhiên, xiếc Việt vẫn có những chương trình đặc sắc để giữ chân khán giả. Không chỉ biểu diễn ở trong nước, xiếc Việt những năm qua và gần đây còn có những chương trình quy mô phục vụ khán giả xứ người. Khoảng một thập kỷ qua, năm nào Liên đoàn Xiếc Việt Nam cũng đoạt 3 - 4 huy chương Vàng, huy chương Bạc tại các cuộc thi tầm cỡ quốc tế. Trong những lần tranh tài cùng bạn bè thế giới, xiếc Việt luôn để lại dấu ấn về kỹ thuật với đồng nghiệp cũng như giới chuyên môn. Đặc biệt, xiếc Việt được đánh giá cao tinh khiết tạo đạo cụ, trình diễn độc đáo và mang bản sắc dân tộc. Nếu trước đây, xiếc Việt cốt tử mô phỏng các tiết mục lừng danh trên thế giới, biểu diễn dừng lại ở những kỹ xảo, kỹ thuật nhỏ lẻ thì sau này, xiếc Việt đã có bước đột phá, hấp dẫn và tạo tiếng vang trên trường quốc tế bằng những cố kỉnh, sáng tạo.

À Ố Làng Phố - chuỗi chương trình xiếc Việt vừa được trình diễn phục vụ khán giả quốc tế tại hí trường Opera House (Australia).

Trung tuần tháng 6 vừa qua, lần trước hết chuỗi chương trình xiếc À Ố Làng Phố (đạo diễn Tuấn Lê) được trình diễn tại hí trường Opera House tăm tiếng của Australia. Theo nghệ sĩ Tuấn Lê, buổi diễn này là một bước ngoặt lịch sử đối với xiếc Việt Nam và là một trải nghiệm tiệt cho các nghệ sĩ. À Ố Làng Phố là chuỗi chương trình kịch, xiếc phối hợp múa dân gian đương đại, biểu thị cuộc sống của người dân miền duyên hải Nam Trung Bộ và vùng đồng bằng sông Cửu Long trong thời đoạn nhịp sống hiện đại dần xóa bỏ đi văn hóa làng quê. Đã trình diễn tại 17 nhà nước với hơn 500 suất diễn kể từ khi ra mắt (2014), À Ố Làng Phố vừa đến với khán giả tại hí trường Opera House tiếp tục nhận nhiều lời khen ngợi. Tại đây, các nghệ sĩ đã sáng tạo trong việc dùng quơ đạo cụ chính dịch thuật công chứng quảng bình là tre, phối hợp với âm nhạc độc đáo được biểu diễn qua những màn thăng bằng, tung hứng, vặn xoắn rất táo tợn và điêu luyện của người nghệ sĩ. À Ố Làng Phố thành ra không chỉ đẹp, ấn tượng về nghệ thuật mà còn giới thiệu một cách khéo léo truyền thống văn hóa Việt bằng hình ảnh cây tre, cách sử dụng nhuần nhuyễn các kỹ thuật của xiếc hiện đại.

Nhắc đến xiếc Việt ở sân chơi quốc tế mà bỏ qua Sông Trăng (chỉ đạo nghệ thuật NSND Tạ Duy Ánh) sẽ là một lỗi. Vở xiếc này đã được một công ty tổ chức biểu diễn ký hiệp đồng trình diễn 16 tháng tại 7 nhà hát của Đức từ cuối 2018. Sông Trăng khắc họa lại không gian thanh bình của làng quê Việt với những hoạt động đời thường bên dòng sông. Vở xiếc này có 5 nữ và 8 nam nghệ sĩ biểu diễn liên tiếp trong 90 phút, phối hợp nhiều loại hình nghệ thuật: xiếc (nhào lộn, cân bằng...), múa đương đại, nghệ thuật xếp đặt, kỹ xảo ánh sáng, âm nhạc dân tộc (chầu văn, hát nhà trò, hát trống quân, dân ca quan họ)... Sông Trăng qua đó mang lại những phút chốc lắng đọng cho khán giả với cảm xúc gần gụi, thân thuộc qua tiếng cười của lũ trẻ cùng nhau đùa giỡn, hình ảnh các cô thôn nữ vui hát khi tắm mát trên dòng sông, ông lão đánh cá, câu ếch, hay cuộc hẹn hò của những đôi trai gái trên chiếc cầu tre dưới ánh trăng khuya. Vở diễn này nên tiếp kiến thổi luồng gió mới mang đậm bản sắc văn hóa Việt vào các tác phẩm xiếc tới khán giả quốc tế. Bên cạnh đó, nhiều chương trình, tiết mục xiếc Việt đã tạo tiếng vang, để lại ấn tượng khó quên với người xem trong và nước có Làng tôi, Cánh chim Việt, Cô gái làng hoa, Tạo hình trên dây da...

Giới chuyên môn cho rằng, sở dĩ các tiết mục, chương trình xiếc của Việt Nam gần đây đã ghi dấu ấn với khán giả vì hồ hết được dàn dựng theo phong cách đương đại, khai hoang tối đa tính sáng tạo của nghệ sĩ. Theo TS. Hoàng Minh Khánh, Hiệu trưởng Trường trung cấp Nghệ thuật Xiếc và Tạp kỹ Việt Nam, các chương trình, tiết mục xiếc của nước ta thành công trên sàn diễn thế giới đều biểu lộ được sự dị biệt, bản sắc của Việt Nam. Những trò kỹ xảo trên sàn diễn được thay bằng những tác phẩm nghệ thuật hoàn chỉnh, là sự tổng hòa của âm nhạc, vũ đạo, của các kỹ xảo xiếc và kỹ năng biểu diễn của diễn viên. Đặc biệt, nhân tố lạ từ thể loại, tiết mục, y phục, hình thức biểu diễn đến động tác, kỹ năng, kỹ xảo của xiếc Việt đã giúp chúng ta định hình được thương hiệu.

Một điều chẳng thể phủ nhận, những chương trình, tiết mục xiếc kể trên đã giúp xiếc Việt lan tỏa mạnh mẽ. Điều đó phản ánh, nếu chúng ta đầu tư bài bản, có chiến lược thì xiếc Việt không khó để khẳng định vị thế của mình trong dòng chảy hội nhập. NSND Tạ Duy Ánh, Giám đốc Liên đoàn Xiếc Việt Nam cho biết, với những rứa đổi mới, nội dung quyến rũ, dàn dựng công phu, rất nhiều đoàn xiếc quốc tế đã biết đến thương hiệu xiếc Việt Nam và ngỏ ý muốn cộng tác. Hàng năm, Việt Nam cũng đưa nhiều đoàn đi biểu diễn khắp châu Âu, có những tiết mục được mời lưu diễn nhiều năm liên tục.

Phạm Quỳnh